Historia herbu JACYNA

Powstanie herbu sięga pogańskich czasów. Starożytni Słowianie przekroczyli Karpaty wychodząc ze swego ośrodka grodowego w Stradowie, który leżał na północny wschód od Krakowa. Działo to się w V wieku. Skierowali się nad Dunaj. Nęciło ich bogactwo Cesarstwa Rzymskiego. W 530r. wódz bizantyjski Mundus odpierał jeszcze ataki Słowian na Półwyspie Bałkańskim ale wędrówki ludów osłabiły cesarstwo i Słowianie opanowali najpierw Pannonię, a potem Chorwację nadając jej swoją dawną nazwę od tak zwanej Białej Chorwacji lub Chrobacji. Stopniowo Słowianie byli wchłaniani do armii bizdutyjskiej dowodzonej przez wodza cesarza Justyniana Bezuriusza. W 537r. Słowanie szli już na odsiecz do Rzymu zagrożonemu przez Gotów. Już wtedy bojowe ich oddziały nosiły bitewne znaki na swych chorągwiach. Na jednej z nich był jastrząb, na innych topór i gryf. Jastrząb oznaczał wojowniczość rodu. Po wojnie gockiej w 553r. na znak pokonania Gotów przez wodza bizantyjskiego Narsesa Jastrzębcy odmienili znak bojowy Jastrzębia na podkowę oznaczającą pokonanie, zdeptanie przeciwnika. Zwyczaj kucia koni przyjął się w Cesarstwie Rzymskim na przełomie nowej ery. Napór Hunów ze wschodu, a potem Awarów zmusił południowych Słowian do odwrotu na północ. Na czele tych oddziałów mających swój ośrodek w zamku Psary nad rzeką Kupą w dzisiejszej Jugosławi stanął książe Lech. Jego imie wskazuje na młodość i przebiegłość życiową. Cofający się słowianie nad rzeką Wołtawą rozbili celtyckie państewko plemienne Bojów, a brat Lecha Czech osiadł na Górze Rzip koło dzisiejszczej Pragi tworząc państwo czeskie. Zaś książe Lech skierował się przez Bramę Morawską do państwa Wiślan koło dzisiejszego Krakowa. W jego orszaku byli Awdańcy, Toporczycy, Gryfici, Ciołkowie i Jastrzębcy. Pokonali oni tam inne znów plemiona celtyckie koło Krakowa i opanowali tam Wzgórza Tynieckie, Wawel i Wzgórze Krakusa, chociaż ono jeszcze w tym czasie tak się nie nazywało. Awdańcy osiedli na Wawelu, Toporczycy w Tyńcu, Grafici w Branicach, a Jastrzębcy w Olszanicy (Olszy) koło Krakowa. Nieznany z imienia Jastrzębian popełnił przestępstwo, za co rodowcy skazali go na wygnanie. Chcąc zmyć winę ów Jastrzębiec udał się do papieża do Rzymu czyniąc w ten sposób pokutę. Stał się bardzo pobożnym. Za jego pobożność papież nadał mu do herbu krzyż, a król polski Bolesław Chrobry ten herb nazwał Pobogiem. W tym też czasie gdy Bolesław Chrobry chciał ochrzcić Prusy, nastąpiły bunty w plemionach pruskich. Pruscy Turzynowie wywodzący się z książęcego rodu, opuścili ziemię ojczystą udając się do Polski. Jednym z nich był Masław wielkorządca na Mazowszu. Ten zbuntował się przeciw polskiemu panującemu Kazimierzowi Odnowicielowi, lecz został pokonany, wygnany z Mazowsza, a Pomorzanie go powiesili. Zostawił jednak córkę jedynaczkę, którą poślubił wódz zwycięski nad jej ojcem pochodzący z Pobogów. Na znak zwycięstwa nad poganami dostał od księcia Odnowiciela do herbu półtora krzyża do dawnej podkowy i odziedziczył wielkie dobra po żonie. Z jego rodu był biskup Stanisław ze Szczepanowa, późniejszy męczennik i święty. Z tego rodu był rycerz Sobór walczący w 1109r. na Psiem Polu, gdzie ucięto mu nogę, a książę Bolesław Krzywousty dał mu złotą i nadał jej znak nad koroną do herbu. W czasach króla Władysława Jagiełły rycerz z rodu Prus-Pobóg był wysłany na Litwę wśród tysiąca innych rycerzy do pokonania buntu wywołanego przez brata Jagieły, Świdrygieły. Jego potomkiem był bogaty rycerz Onoszko mający swe dobra na Litwie i na Wołyniu z nadania królewskiego. Źródła historyczne wymieniają go jako możnowładcę. Onoszko ożenił się z księżną Hanną Czetwertyńską, której rodowód sięgał czasów Cesarstwa Rzymskiego. Jej ród pochodził z Achaji w Grecji. Jej rodową pieczęcią i herbem był rycerz przebijający smoka. To była podobizna księcia Teodora Greckiego, który zabił smoka-potwora. Symbol smoka przedstawia pogaństwo jako zło. Do podboju Grecji przez Rzym trzy pułki greckie opuściły swą ojczyznę udając się na północ przez Trację na Ruś. Tu założyli Kijów, a potem Wilno na Litwie. Z tego rodu wywodzą się książęta Czetwertyńscy. Synem Omoszki i Hanny Czetwertyńskiej był Jacyna. Był on bardzo dzielny. Używał on herbu swych przodków Pobogów i Prusa, czyli podkowy i półtora krzyża. Za walki z Tatarami król polski Jagieło nadał Onoszce do herbu rozdartą sztrzałę, a dzielność jego syna Jacyny przyczyniła się do przeniesienia jego imienia na nazwę herbu. Synem Jacyny był Jan herbu Jacyna. Pełnił on funkcję podstarosty w Brześciu a następnie w Słucku. W 1546r. był on podskarbim na Litwie. Według treści Metryki Litewskiej drugi syn Jacyny Ostaf, dostarczał na wyprawę wojenną 17 uzbrojonych koni i rycerzy. Z tego widać, że fortuna Onoszki była podzielona. Jacynicze byli na wołyniu, na Smoleńszczyźnie, koło Mińska, Oszmiany i Słoninia. Do nich też dobra Jaworskie wydzielone z Puszczy Białowieskiej. Odebrali im te dobra książęta Oswagscy i o nie był proces sądowy w 1547r. Syn Ostafa Jacenty, miał dobra w Czenwierci koło Oszmiany i od jego imienia poszli Jackiewiczowie już w 1686r. Niektórzy Jacynowie przeszli do innych rodów przez układy małżeńskie i pieczętowali się herbami nabytymi jak Bawola Głowa, Topór, Gozdawa i Jelita, ale ich pierwotnym herbem rodowym był Jastrząb, Prus, Pobóg i wreszcie Jacyna. W rodzie Jackiewiczów znanym był Jan Jackiewicz herbu Jacyna, który był posłem z ziemi mińskiej i brał udział w dekcji króla Jana III Sobieskiego w 1674r. Jackiewicz Maciej herbu Jacyna był sędzią ziemskim w Oszmianie. W 1768r. znanym był jego syn Antoni Jackiewicz, który był księdzem i doktorem filozofii na Uniwersytecie w Lipsku, a w 1820r. był on już sekretarzem na Uniwersytecie w Warszawie. Potomkiem sędziego z Oszmiany Macieja Jackiewicza był Andrzej Jackiewicz herbu Jacyna...

© Kamil Jackiewicz